Dù thời gian trôi qua, xã hội thay đổi, những nghi thức cưới hỏi truyền thống vẫn được gìn giữ và điều chỉnh để phù hợp với cuộc sống hiện đại. Hãy cùng 2H STUDIO khám phá sự khác biệt và điểm giao thoa giữa phong tục cưới hỏi ở Việt Nam xưa và nay qua bài viết dưới đây.
Phong tục cưới hỏi ở Việt Nam thời xưa
Trong văn hóa truyền thống Việt Nam, cưới hỏi không đơn thuần là việc hai người kết đôi mà là chuyện hệ trọng của cả hai dòng họ. Mỗi bước trong lễ cưới đều mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự tôn trọng lễ nghĩa và đạo hiếu.
Đám cưới xưa
Lễ cưới ngày xưa thường gồm bốn nghi lễ chính:
- Lễ dạm ngõ: Đây là bước đầu tiên trong quy trình cưới hỏi, nhà trai đến nhà gái để bày tỏ ý định chính thức với gia đình cô dâu. Lễ vật trong dịp này thường khá đơn giản nhưng phải lịch sự, thể hiện sự tôn trọng và nghiêm túc. Đây cũng là dịp để hai bên gia đình làm quen, thảo luận về các bước tiếp theo.
- Lễ ăn hỏi: Lễ ăn hỏi là nghi thức quan trọng đánh dấu sự chính thức của cuộc hôn nhân. Nhà trai mang lễ vật sang nhà gái. Lễ vật gồm trầu cau, bánh cốm, chè, rượu, lợn quay… được sắp xếp trong tráp, mang theo người bưng quả.
- Lễ cưới (lễ rước dâu): Đây là phần trọng tâm của lễ cưới. Nhà trai sẽ tổ chức rước dâu về nhà chồng trong ngày tốt đã chọn. Cô dâu thường mặc áo dài truyền thống, đội mấn hoặc khăn đóng, trang điểm nhẹ nhàng, thể hiện nét đẹp truyền thống Việt. Lễ cưới thường có sự hiện diện đông đủ người thân, bạn bè và hàng xóm, tạo không khí ấm cúng, trang trọng.
- Lễ lại mặt: Sau ngày cưới vài ngày, cô dâu chú rể sẽ trở về nhà gái để thăm hỏi và cảm ơn sự đón tiếp của gia đình bên nhà gái. Đây là nghi thức thể hiện lòng hiếu thảo và sự gắn kết bền vững giữa hai bên gia đình.
Lễ lại mặt được thực hiện ngay sau lễ cưới vài ngày
Ngoài ra, trong phong tục cưới hỏi Việt Nam xưa, mọi chi tiết đều được thực hiện theo lễ nghi nghiêm ngặt. Mâm quả, cách thức trao lễ, lời chúc phúc đều được chuẩn bị kỹ lưỡng và mang nhiều ý nghĩa biểu tượng, như trầu cau thể hiện sự thủy chung, bánh cốm tượng trưng cho sự ngọt ngào, bền vững.
Sự khác biệt giữa phong tục cưới hỏi Việt Nam xưa và nay
Phong tục cưới hỏi ở Việt Nam xưa và nay không chỉ là câu chuyện về nghi thức cưới hỏi, mà còn phản ánh sự chuyển mình trong nhận thức, giá trị văn hóa và lối sống của người Việt qua các thế hệ. Từ những lễ nghi trang trọng theo quy chuẩn truyền thống đến những tiệc cưới hiện đại đầy sáng tạo, mỗi giai đoạn đều mang nét đẹp riêng và có ý nghĩa sâu sắc.
Quan điểm về hôn nhân
Trong quá khứ, hôn nhân thường được sắp đặt theo tiêu chí “môn đăng hộ đối”, với mục tiêu duy trì gia phong, nối dõi tông đường. Cặp đôi ít có quyền quyết định trong việc lựa chọn bạn đời.
Sự khác biệt rõ nét giữa phong tục cưới xưa và nay
Ngày nay, các cặp đôi kết hôn dựa trên tình yêu, sự thấu hiểu và tự nguyện. Hôn nhân hiện đại đề cao sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau, phản ánh tư duy mới của giới trẻ Việt trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Nghi thức cưới hỏi
Phong tục cưới hỏi Việt Nam xưa và nay có sự khác biệt rõ rệt về mặt nghi lễ. Trước kia, một đám cưới truyền thống trải qua nhiều công đoạn như mai mối, chạm ngõ, lễ cheo, ăn hỏi, xin dâu, rước dâu, lại mặt… thể hiện sự chu đáo, tôn kính với gia đình và tổ tiên.
Trong xã hội hiện đại, các nghi thức đã được tinh gọn để phù hợp với nhịp sống nhanh: lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, lễ xin dâu, lễ cưới và lại mặt. Tuy đơn giản hơn, nhưng các nghi lễ vẫn giữ được những giá trị văn hóa cốt lõi.
Trang phục cưới
Trang phục được thay đổi đa dạng hơn
Ngày xưa, cô dâu thường mặc áo mớ ba hoặc áo dài trắng, trong khi chú rể mặc trang phục đơn giản. Ngày nay, cô dâu có thể chọn áo dài truyền thống thêu hoa tinh tế trong lễ gia tiên, rồi thay bằng váy cưới phương Tây trong tiệc cưới. Chú rể cũng linh hoạt giữa vest hiện đại và áo dài nam.
Sự kết hợp này giúp lưu giữ nét đẹp truyền thống, đồng thời thể hiện cá tính riêng của từng cặp đôi.
Lễ vật và mâm quả
Phong tục cưới hỏi ở Việt Nam xưa và nay đều coi lễ vật là phần không thể thiếu, tượng trưng cho sự kính trọng và cam kết của hai gia đình. Ngày xưa, sính lễ gồm trầu cau, bánh phu thê, rượu, mứt sen, trái cây… Ngày nay, ngoài các vật phẩm truyền thống, còn có thêm tiền dẫn cưới, trang sức, quà tặng…
Mỗi vùng miền có quy định khác nhau về số lượng và loại lễ vật, nhưng đều hướng đến giá trị chung: chúc phúc và kết nối.
Địa điểm và quy mô đám cưới
Trước kia, đám cưới thường được tổ chức tại nhà riêng, với không khí ấm cúng, thân mật. Ngày nay, nhiều cặp đôi chọn tổ chức tại nhà hàng, resort, không gian ngoài trời hay thậm chí là những địa điểm độc đáo như bảo tàng, du thuyền.
Địa điểm cưới cũng được mở rộng với đa dạng lựa chọn
Quy mô cũng thay đổi: từ những đám cưới lớn hàng trăm khách mời đến xu hướng chỉ mời người thân thiết để tạo sự riêng tư, ý nghĩa.
Công nghệ truyền thông cho đám cưới
Sự phát triển của công nghệ đã làm thay đổi cách tổ chức và ghi dấu ngày cưới. Đám cưới hiện đại sử dụng thiệp mời online, livestream, hashtag, màn hình LED, chụp ảnh – quay phim chuyên nghiệp… giúp cặp đôi lưu giữ kỷ niệm và chia sẻ khoảnh khắc dễ dàng hơn bao giờ hết.
Dù có nhiều thay đổi, phong tục cưới hỏi Việt Nam xưa và nay vẫn luôn hướng về giá trị cốt lõi: sự gắn kết giữa hai gia đình và lời chúc phúc cho một khởi đầu hạnh phúc. Bằng cách hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, mỗi đám cưới trở thành dấu ấn độc đáo, phản ánh cá tính và văn hóa của thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay.
